Afgerond

Dementia Care Mapping

---

Samenvatting

• Wat was de aanleiding voor het onderzoek?

  Doelgroep
  Persoonsgerichte zorgmethodieken kunnen mogelijk voorzien in de behoefte van de medewerkers en helpen bij de omslag van taakgerichte naar meer integrale, persoonsgerichte zorg. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking worden persoonsgerichte methodieken vaak zonder aanpassingen aan de doelgroep overgenomen uit de psychogeriatrische ouderenzorg. Bovendien worden ze niet consequent toegepast. Onderzoek heeft laten zien dat deze methodieken pas succes kunnen hebben in de zorg voor mensen met een verstandelijk beperking als zij aan deze doelgroep zijn aangepast.

  Arbeidstevredenheid en kwaliteit van leven
  Een persoonsgerichte methodiek afkomstig uit de psychogeriatrische ouderenzorg die nog niet in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking wordt toegepast, is Dementia Care Mapping (DCM). DCM is ontwikkeld om medewerkers te ondersteunen in de dagelijkse zorg voor mensen met dementie. Deze gestructureerdeen cyclische observatiemethode gaat uit van de principes van persoonsgerichte zorg. Het doel is het verbeteren van de zorgkwaliteit en daarmee ook van de arbeidstevredenheid van medewerkers, én van de kwaliteit van leven van cliënten. Dit maakt dat DCM een veelbelovende methode is om medewerkers in de gehandicaptenzorg te ondersteunen in hun dagelijkse werk met oudere cliënten met dementie.

• Wat waren de onderzoeksvragen?
  1. Is DCM toepasbaar in de zorg voor oudere mensen met een verstandelijke beperking en dementie?
      
  2. Wat is het effect van DCM op de arbeidstevredenheid en zorgvaardigheden van professionals die zorg verlenen aan mensen met een verstandelijke beperking?
      
  3. Wat is het effect van DCM op de kwaliteit van leven en het welzijn van oudere mensen met een verstandelijke beperking?
      
  4. Wat is het bereik en de doelmatigheid van DCM en in welke mate wordt het gebruik van DCM geaccepteerd, geïmplementeerd en gecontinueerd in de zorg voor oudere mensen met een verstandelijke beperking?
      
  5. Wat zijn de ervaringen van zorgprofessionals met het gebruik van DCM?
• Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

  In deze studie is met kwantitatieve en kwalitatieve methoden onderzocht hoe DCM gebruikt kan worden in de zorg voor oudere mensen met VG en wat dit oplevert. In totaal hebben 6 zorgorganisaties uit Noord-Nederland deelgenmen aan het onderzoek.

  Toepasbaarheid
  De toepasbaarheid van DCM is onderzocht bij twee woonlocaties voor oudere mensen met een verstandelijke beperking. DCM werd in beide locaties uitgevoerd in drie verschillende dagelijkse situaties. De toepasbaarheid werd onderzocht vanuit verschillende gezichtspunten: vanuit medewerkers, leidinggevenden, DCM-observatoren (‘mappers’) en DCM-trainers. De onderzoekers hebben de opzet en resultaten daarnaast voorgelegd aan een groep wetenschappelijke experts op het terrein van de zorg voor mensen met dementie of de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.

  Arbeidstevredenheid en kwaliteit van leven
  Vervolgens is een quasi-experimenteel onderzoek uitgevoerd op 23 woonlocaties van zes zorgorganisaties in Noord-Nederland om het effect van DCM op de arbeidstevredenheid en zorgvaardigheden van professionals in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking te onderzoeken. Daarnaast is in een quasi-experimentele studie onder oudere cliënten met een verstandelijke beperking met en zonder dementie hebben de onderzoekers de kwaliteit van leven en welzijn onderzocht. DCM is tweemaal uitgevoerd, en gevolgd met vragenlijsten en kwalitative focusgroepen en interviews.

  Implementatie
  Om de implementatie van DCM in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking te beoordelen, hebben de onderzoekers een kwalitatief onderzoek uitgevoerd met behulp van focusgroepen en diepte-interviews met medewerkers, managers, orthopedagogen, DCM-mappers en DCM-trainers. Hiernaast zijn de ervaringen van professionele gebruikers met DCM in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking onderzocht in een multi-methode onderzoek.

• Wat zijn de belangrijkste resultaten?
  • DCM bleek met kleine aanpassingen toepasbaar te zijn in de zorg en ondersteuning voor oudere mensen met een verstandelijke beperking, zowel met als zonder dementie.
     
  • Er zijn geen effecten gevonden op de arbeidstevredenheid van medewerkers en op de kwaliteit van leven van cliënten. Een verklaring is dat de grote betrokkenheid van zorgmedewerkers heeft geleid tot overschatting van eigen vaardigheden, waardoor DCM geen verbetering kon geven (‘plafondeffect’), of dat DCM geen effect heeft op deze uitkomstmaten omdat ze te ver afstaan van de doelstellingen van DCM.
     
  • In de kwalitatieve studies vonden de onderzoekers dat medewerkers DCM beschouwden als een nuttige methode om de zorg voor oudere cliënten, met en zonder dementie, te verbeteren.
• Wat is de conclusie?

  Hoewel er geen effecten zijn gevonden op kwaliteit van leven en arbeidstevredenheid kan geconcludeerd worden dat DCM het bewustzijn van medewerkers vergroot wat betreft behoeften en psychosociaal welzijn van hun cliënten. Dat kan bijdragen aan meer persoonsgerichte zorg, mits DCM adequaat geïmplementeerd en ingebed wordt in de dagelijkse zorgpraktijk.

• Welke aanbevelingen zijn er voor de praktijk?

  Voordat DCM goed kan werken is een basis van persoonsgerichte zorg in het dagelijkse werk noodzakelijk. In de toekomst moet DCM verder toegespitst worden op mensen met VG en onderzocht worden wat het effect is op de werkuitvoering van medewerkers, op de kwaliteit van zorg, op de kwaliteit van medewerker-cliënt-interacties en wat de effecten hiervan zijn op ouderen met VG.

• Waar kan ik meer te weten komen over dit onderzoek?

  Voor meer informatie over dit onderzoek kun je contact opnemen met Feija Schaap of Geke Dijkstra.

• Hoe is het onderzoek gefinancierd?

  Dit project is het promotieonderzoek van Feija Schaap, uitgevoerd vanuit NHL Stenden en Universitair Medisch Centrum Groningen. Talant was een van de deelnemende organisaties. ?Het onderzoek werd financieel ondersteund door Regieorgaan SIA (NWO) (RAAK PRO?4?05).

---

Documenten