Obstipatie en verstandelijke beperkingen. Zicht op risicofactoren en voorkomen van laxantiagebruik

Mensen met verstandelijke beperkingen hebben vaak last van obstipatie, wat veel klachten kan veroorzaken en de kwaliteit van leven kan aantasten. Hiervoor worden in de gehandicaptenzorg vaak en chronisch laxantia (laxeermiddelen) gebruikt, met kans op bijwerkingen.

Ondanks het feit dat obstipatie veel voorkomt bij mensen met verstandelijke beperkingen, is het onderzoek hiernaar tot nu beperkt. Zo is nog niet duidelijk hoe vaak het voorkomt en wie het meeste risico loopt. Ook weten we niet of obstipatie samenhangt met andere problemen van het maagdarmstelsel, zoals slikproblemen of met gebruikte medicatie (anders dan laxantia).

 


Samenvatting

  • Wat is de onderzoeksvraag?

    Het onderzoek bestaat uit 2 delen, namelijk een literatuuronderzoek en een dossieronderzoek.

    Onderzoeksvragen literatuuronderzoek:

    • Wat is de prevalentie van obstipatie en chronisch laxantiagebruik bij mensen met verstandelijke beperkingen, in het bijzonder bij specifieke doelgroepen zoals cliënten met downsyndroom, cliënten met motorische beperkingen (rolstoelafhankelijk) en verschillende maten van verstandelijke beperking?
       
    • Wat zijn de risicofactoren voor obstipatie en chronisch laxantiagebruik bij mensen met verstandelijke beperkingen, met name voor de in de vorige vraag genoemde doelgroepen?
       
    • Wat zijn alternatieven voor laxantia?

    Onderzoeksvragen dossieronderzoek:

    • Wat is de prevalentie van obstipatie en chronisch laxantiagebruik bij mensen met verstandelijke beperkingen, die wonen bij Alliade?
       
    • Worden de risicofactoren die in de literatuur worden gevonden, herkend en gerapporteerd in de cliëntdossiers?
       
    • Zijn de oorzaken van de obstipatie en de indicaties voor voorschrijven van laxantia omschreven in het cliëntdossier?
       
    • Hoe vaak worden ‘zo nodig’ aanvullend laxantia voorgeschreven? En voor welke periode? Hoe vaak is ‘zo nodig’?
       
    • Blijkt uit de dossiers een verband tussen dysfagie en obstipatie? En tussen obstipatie en medicatiegebruik, anders dan laxantia?
  • Wat is de meerwaarde van het onderzoek voor de cliënt, verwant en zorgmedewerker?
    • We hopen handvatten te geven voor preventie, behandeling en begeleiding bij mensen met verstandelijke beperkingen met obstipatie. Hiermee kan het chronisch gebruik van laxantia mogelijk worden verminderd. Op die manier hopen we de kwaliteit van leven te vergroten.
       
    • We willen komen tot een grotere bewustwording en meer kennis van obstipatie en laxantiagebruik. Op die manier kan het lichamelijk welbevinden van mensen met verstandelijke beperkingen worden vergroot. Daarnaast kan zo de psychische en sociale last die obstipatie met zich mee kan brengen wordt verlaagd.
       
    • Het voorkomen en goed behandelen van obstipatie kan resulteren in minder gedragsproblemen, minder belasting van medebewoners door dit probleemgedrag en minder medicatie. Hierdoor kan de relatie tussen verwanten, begeleiders en cliënten worden versterkt en de zorgvraag verminderen.
       
    • Meer inzicht in obstipatie en de risicofactoren kan helpen bij de preventie van obstipatie. Dit beperkt de kans op complicaties, kan het laxantiagebruik verminderen en vergroot de algehele gezondheid en de kwaliteit van leven van mensen met verstandelijke beperkingen.
  • Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?

    Als eerste proberen we om de prevalentie van obstipatie bij mensen met verstandelijke beperkingen te bepalen, en om relaties tussen obstipatie en dysfagie in kaart te brengen. Vervolgens zullen we ons richten op de relatie tussen obstipatie en afzonderlijke items van het SD-VB, zoals kauwproblemen of proppen bij het eten. Hiermee proberen we te achterhalen hoe sterk de relatie is tussen obstipatie en dysfagie, maar willen we ook inzichtelijk maken welke dysfagieproblemen in het bijzonder in verband kunnen worden gebracht met obstipatie. 

    De gegevens die we met het dossieronderzoek verzamelen, worden aangevuld met medicatiegegevens uit het medicatiesysteem om onderlinge verbanden tussen obstipatie, dysfagie en medicatie (anders dan laxantia) in kaart te brengen.

  • Waar kan ik meer te weten komen over dit onderzoek?

    Je kunt per mail contact opnemen met de onderzoekers Susanna van der Woude en Marloes Schüller-Korevaar.
    Hou ook deze onderzoekspagina in de gaten; zodra er updates zijn plaatsen we die hier.

  • Hoe is het onderzoek gefinancierd?

    Het onderzoek is mogelijk dankzij subsidie van ZonMw.

Hoofdgebied
Gehandicaptenzorg
Onderzoekslijn(en)
Evidence based screening, diagnostiek en behandeling
Projectteam
  • Delen